Op dinsdagavond werd ik ontmaagd in het cultuurcentrum van Berchem.
Geen zorgen, in dit blogbericht ga ik het niet over mijn seksleven hebben. Wel over hoe dit mijn eerste voorstelling ooit was van Ann Van den Broek.
De kop is eraf, de banaan is gepeld en ik, ik smacht alleen maar naar meer.
Toen ikzelf vijf jaar oud was (in 2005), durfde ik niet alleen naar boven te gaan. Ik was bang in het donker. Ik hoorde steeds vreemde geluiden. Ik keek voor het slapen gaan eerst onder bed en in de kast omdat ik bang was dat Karbonkel (het monster uit de serie Ik Mik Loreland) daar verstopt ging zitten.
Rond diezelfde periode ging FF+Rew 60:00 van Ann Van den Broek in première. Deze voorstelling ontwikkelde zich vanuit een diepgaand onderzoek naar angst en shock. Iets wat ik op dat moment maar al te goed kende.
Dertien jaar later ga ik, een dertien jaar oudere Ehren, naar de herneming van dit stuk kijken.
FF + Rew 60:00 Revisited is een ontleding van een van de belangrijkste basisemoties: angst. Deze emotie vormt de inspiratiebron voor Van den Broeks unieke bewegingstaal. Drie vrouwen en twee mannen realiseren geleidelijk aan wat hen overkomt. gedurende 60 minuten dringt de emotionele en fysieke klap tot hen door. Verbijstering. Verstarde lichamen. In een reflex wegdraaiend. Terugkomend. Perplex. Een vertraagde shock.
Ik heb mijn stoeltje gevonden. Een goede plek in het midden van rij N, met overzicht over de hele scène. Het zaallicht gaat uit en de scène wordt belicht. De vloer lijkt een groot abstract schilderij uit een museum voor hedendaagse kunst. Lukrake lijnen (met tape aangebracht), waar toch een of andere structuur inzit die op het eerste zicht niet meteen duidelijk is. Het lijkt de dansers niet zo veel te schelen. Ze doen gewoon hun repetitieve bewegingen, zonder maar enige aandacht te schenken aan het feit dat ze zich in een theater bevinden.
Boven het speelvlak torent een groot videoscherm uit. Meestal dient deze om de tijd weer te geven. Een wat onbetrouwbare klok telt de cijfers terug van zestig minuten naar 00:00. Af en toe verschijnt op dit scherm de uitvergroting van wat op hetzelfde moment gefilmd wordt op scène. De relatie tussen dansers en videocemera is eerder ingetogen.
De shock is in FF+Rew 60/00 Revisited universeler dan in de originele versie. Er staan nu vrouwen én mannen op het toneel, waar er vroeger uitsluitend vrouwen in de productie zaten. Ook met de ingrediënten die Van den Broek de laatste jaren inzet – camera’s en live-projecties – onderzoekt ze het effect op het oude materiaal. Een letterlijke herneming is het dus niet.
In FF+Rew 60:00 Revisited toont Van den Broeck vijf performers in een bevreemdend universum waar elke notie van tijd, plaats en ruimte ondergraven wordt. Hun toestand ontstaat vanuit een emotionele of fysieke klap, een moment van verbijstering. Tijdens het kijken naar deze voorstelling betrapte ik me er steeds op te willen weten wie of wat die klap veroorzaakte. Mijn fantasie sloeg op hol. Was het verkrachting, was het de dood, was het een spook, was het pestgedrag, was het ouderdom, of was het Karbonkel die mij in mijn jonge jaren ook rake klappen heeft gegeven?
De dansers, echte atleten in de uitvoering, bewegen op een krachtige en dynamische wijze. Het repetitieve, minimalistische bewegingsmateriaal ‘en groupe’ is weer helemaal terug. Ze bewegen veel en intens, maar de situatie verandert nauwelijks. Ze gedragen zich als marionetten. Hun bewegingen zijn automatisch en zonder al te veel tegenwoordigheid.
De muziek van Arne van Dongen ontstond parallel met de choreografie. Zijn compositie ontwikkelde zich vanuit alle mogelijke en onmogelijke contrabasgeluiden die met de computer verder werden ingekleurd en gemonteerd. Ongelooflijk hoe muziek en dans samenwerkten en elkaar versterkten waar nodig.
Terwijl de laatste minuten ingaan, de muziek dwingender, rustelozer en luider wordt, verstillen de bewegingen in een minimale hoofdknik en het heffen van een hand. Deze minimalistische gebaren leiden de genadeloze klap naar het niets. Die dan ook de toeschouwer recht in gezicht en hart treft. De climax aan het einde is tegelijkertijd de anticlimax.
Een nieuwsgierig binnenkijken in het verleden, de afgelegde weg én een vooruitblik naar de toekomst. Dat is wat de voorstelling zo interessant maakt. Wat hen nu zo in de greep houdt, doet er na een tijd niet meer toe. Uitputting, verwarring, onrust, boosheid: die gevoelens sijpelen door, strak en onderkoeld. En dat is sterk genoeg. Het is ongelofelijk hoe dit stuk langzaam bezit van me nam. Ann Van den Broek zet emotie om in iets fysiek. Dit is iets dat maar weinige tot z’n recht kunnen laten komen.